Aadan
Cabdulle Cusmaan: Madaxweynaha Ugu Horreeyay ee Jamhuuriyadda Soomaaliya
Hordhac
Aadan Cabdulle Cusmaan, oo loo yaqaanno "Aadan Cadde," wuxuu ahaa
shaqsiga ugu muhiimsan taariikhda Soomaaliya xilligii xornimada. Waxaa lagu
xusuustaa inuu ahaa hoggaamiye dimoqraadi ah oo u istaagay wadajir iyo
horumarinta dalka intii uu xilka hayay. Taariikhdiisa ayaa astaan u ah biseyl
siyaasadeed iyo nabadeyn bulsheed.
Bilowga Noloshiisa
Aadan Cadde wuxuu ku dhashay magaalada Beledweyne ee gobolka Hiiraan sannadkii
1908. Inkastoo uusan helin waxbarasho rasmi ah, wuxuu caan ku noqday
garaadkiisa iyo fahamkiisa siyaasadda iyo bulshada Soomaaliyeed. Inta badan
noloshiisa wuxuu ku qaatay ka shaqeynta xalinta khilaafaadka iyo isku keenidda
beelaha kala duwan ee Soomaaliya.
Halgankii Xornimada
Sanadihii 1940-meeyadii, Aadan Cadde wuxuu ku biiray Ururka Dhallinyarada
Soomaaliyeed (SYL), oo hoggaaminayay halganka xornimada. Ururkan, oo ka
bilaawday koox yar oo dhallinyaro ah, wuxuu noqday xoogga ugu weyn ee isku
keenay Soomaalida si loo gaaro madax-bannaani. Aadan Cadde wuxuu kaalin muhiim
ah ku lahaa isku dubaridka SYL iyo in la mideeyo shacabka.
Doorashadii Madaxweynaha
Markii Soomaaliya xornimada qaadatay 1-da Luulyo 1960, Aadan Cadde waxaa si
dimoqraadi ah loogu doortay madaxweynihii ugu horreeyay. Waxaa lagu doortay cod
aqlabiyad leh oo muujiyay kalsoonida xildhibaanadii qaranka ee waqtigaas. Tani
waxay ahayd dhacdo taariikhi ah oo astaan u noqotay Soomaaliya inay tahay dal
ka duwan oo leh nidaam dimoqraadi ah oo sii kobcaya.
Hoggaamintiisii Madaxweynaha
Intii uu xilka hayay (1960–1967), Aadan Cadde wuxuu xoogga saaray in uu dhiso
dowladnimo dimoqraadi ah oo ku saleysan caddaalad iyo wadajir qaran. Wuxuu
hormuud ka noqday dhismaha hay'ado dowladeed oo waxtar leh, sida baarlamaanka
iyo maxkamadaha, isagoo isku dayay in uu meesha ka saaro qabyaaladda iyo musuqmaasuqa.
Waxa kale oo uu ku baaqay nabad iyo horumar iyadoo la ilaalinayo
madaxbannaanida Soomaaliya.
Mid ka mid ah arrimaha lagu xasuusto
waa inuu noqday madaxweynihii ugu horreeyay ee Afrika ka dhaca xilka si nabad
ah ugu wareejiya hoggaamiye kale ka dib markii uu doorashadii 1967 ka
guuldarreystay Cabdirashiid Cali Sharmaarke. Tallaabadani waxay ku kasbatay
sumcad caalami ah oo ku saabsan biseylkiisa siyaasadeed.
Dhaxalkiisa
Ka dib markii uu xilka ka dagay, Aadan Cadde wuxuu weli ka shaqeynayay nabadda
iyo dimoqraadiyadda. Wuxuu noqday tusaale ay ku dayan karaan siyaasiyiinta iyo
hoggaamiyeyaasha kale ee Afrika. Inkastoo Soomaaliya ay markii dambe gashay
xasarado siyaasadeed iyo burbur, waxaa lagu xasuustaa inuu u taagnaa qiyamka
dowladnimo iyo caddaalad.
Aadan Cadde wuxuu ku geeriyooday
magaalada Nairobi ee dalka Kenya 8-dii Juun 2007 isagoo jira 98 sano.
Dhaxalkiisa ayaa weli ku sii nool qalbiyada Soomaalida, isagoo tusaale u ah
waddaniyadda iyo hoggaaminta wanaagsan.
Gunaanad
Aadan Cabdulle Cusmaan wuxuu ahaa horyaal dimoqraadiyad iyo hoggaamiyenimo,
isagoo sameeyay waxyaabo lagu xasuusan doono mustaqbalka dheer. Taariikhdiisa
waxay bartilmaameed u tahay Soomaalida maanta iyo jiilasha soo socda.
0 Comments